เป็นดุจคนที่เราเกลียดชัง

มนุษย์มีวิธีสร้างตัวตน (ego) หลายแบบ หนึ่งในกระบวนการนั้นคือกระบวนการ identification

Identificatin อาจแปลอย่างลวกๆได้ว่า "กระบวนการเอาตนเข้าทาบกับแม่แบบ" หมายความว่ามนุษย์มีวิธีการสร้างตัวตน โดยยึดบุคคลอื่นเป็นแม่แบบ แล้วพยายามทำตนให้เหมือนบุคคลนั้น

ตัวอย่างง่ายๆ เด็กชายอาจมีพ่อเป็นแม่แบบ เด็กจะ identify ตัวเองกับพ่อโดยพยายามเลียนแบบบุคลิกของพ่อจนกลายเป็นตัวตนหนึ่งของเด็ก

หรือวัยรุ่นอาจมีดารานักร้องเป็นแม่แบบ แล้ว identify ตัวเองกับแม่แบบนั้น

โดยทั่วไป Identification จะเป็นเรื่องในระดับจิตสำนึก (คือเรา "รู้ตัว" ว่าเรากำลังเลียนแบบใคร ทำไม) และกระบวนการนี้มี "ความรัก" เป็นรากฐานที่สำคัญ (เราย่อมเลียนแบบบุคคลที่เรารัก เคารพ ศรัทธา)

ทว่า จิตใจมนุษย์ยังซับซ้อนไปมากกว่านั้น กล่าวคือ มนุษย์สามารถ identify ตนเองกับคนอื่น โดยไม่รู้ตัว พูดอีกอย่างคือ identication สามารถเกิดขึ้นในระดับจิตไร้สำนึกล้วนๆ (unconscious identification)

ยิ่งไปกว่านั้น ด้วยเหตุว่าเราสามารถเลียนแบบผู้อื่น ทั้งๆที่เราก็ไม่รู้ตัวว่าเรากำลังเลียนแบบอยู่ กระบวนการ identification สามารถมี ความเกลียดชัง เป็นรากฐาน หมายความว่า มนุษย์นอกจากเลียนแบบบุคคลที่รักแล้ว ยังสามารถมีบุคคลที่เกลียดชังเป็นแม่แบบได้อีกด้วย

รายละเอียดเรื่องนี้มีมาก ซึ่งจะไม่กล่าวในที่นี้เพราะจะทำให้ entry นี้ยาวเกินความจำเป็น (ที่จริงที่เขียนๆมาทั้งหมดก็ไม่จำเป็น - ใครไม่รู้เรื่องเหล่านี้ก็สามารถมีชีวิตอยู่ต่อได้อย่างมีความสุข) แต่ note ในที่นี้เล็กน้อยว่า ความรักกับความเกลียดนั้นมีรากในจิตใจเดียวกัน สิ่งใดเกิดเพราะความรักได้ ก็เกิดด้วยความเกลียดได้

จะขอยกตัวอย่างด้วยหนังเรื่อง Hannibal Rising ที่ได้โพสต์โปสเตอร์ไว้ข้างบนของ entry ซึ่งในทัศนะของผม หนังเรื่องนี้มีประเด็นเรื่อง identification ด้วยความเกลียดชัง เป็นประเด็นสำคัญมากประเด็นหนึ่ง

ใครที่เคยดูหนัง 4 ภาคเรื่องนี้จะทราบดีว่า Hannibal Lecter คืออาชญากรอัจฉริยะ ผู้มีลักษณะเฉพาะคือ เวลาฆ่าใครแล้วจะกินเหยื่อของตน (ประเด็นเรื่อง oral complex เป็นประเด็นสำคัญอีกประเด็นหนึ่งของหนังเรื่องนี้ ซึ่งจะขอเล่าในโอกาสต่อไป)

Hannibal Rising จะพาเราย้อนไปสู่วัยเด็กของอาชญากรอัจฉริยะผู้นี้ เพื่อสืบหาต้นตอว่าเหตุใดเขาจึงโตขึ้นมาแล้วมีพฤติกรรมก้าวร้าวทางปาก (oral agressive - ในที่นี้คือการกินเหยื่อ) ซึ่งน่าจะมีใครสร้างหนัง Samak Rising หรือ "กำเนิดสมัคร" อะไรทำนองนั้นบ้าง

พูดโดยสั้นๆ คือฮันนิบาลต้องพบประสบการณ์อันขมขื่น เมื่อเขาได้เห็นโจรที่บุกมาปล้นบ้าน กินน้องสาวของเขาไปต่อหน้าต่อตา

ฮันนิบาลโตขึ้นและตามล่าล้างแค้นโจรเหล่านั้น ทุกครั้งที่เขาฆ่าเหล่าโจร เขาจะกินพวกมันเสีย

Climax ของเรื่องอยู่ที่ตอนท้าย เมื่อฮันนิบาลกำลังจะฆ่าผู้ที่เป็นหัวหน้าโจร แล้วหัวหน้าโจรเฉลยว่า ฮันนิบาลเองก็ได้กินน้องสาวตัวเองไปด้วยเหมือนกัน

ตลอดทั้งเรื่องฮันนิบาลจะจำไม่ได้เลยว่าเขาได้กินน้องตัวเองไป ในแง่ของจิตวิเคราะห์ นี่คือกระบวนการเก็บกด คือการพยายามลืมเหตุการณ์ที่ไม่อยากจดจำ โดยฝังมันไว้ในจิตไร้สำนึก

ที่สำคัญ ตลอดเวลา เขาไม่รู้ตัวเลยว่า ที่เขาเกิดรสนิยมพึงพอใจที่จะทำร้ายผู้คนด้วยการกินนั้น แท้จริงแล้ว เขากำลัง identify ตัวตนของเขากับเหล่าโจรที่เขาเกลียดชัง

เปิดวงเล็บไว้เล็กน้อยว่า ในจิตใต้สำนึก การเลียนแบบกับการกินนั้น เป็นสิ่งที่ link กันอยู่ เราเลียนแบบใครก็เท่ากับเรากำลัง "กลืน" ตัวตนของคนนั้น หนังเรื่อง Hannibal Rising แทบจะนำทฤษฎีนี้มาประยุกต์ตรงตามตัวอักษรเลยทีเดียว นั่นคือ ฮันนิบาล "เลียนแบบ" คนที่เขาเกลียด (ในระดับไม่รู้ตัว) โดยการกินคนเหล่านั้น (ในระดับที่รู้ตัว)

เขียนมาถึงบรรทัดนี้เพื่อสรุปว่า คนเราสามารถเป็นดุจคนที่เราเกลียดชังได้

ฉะนั้น อย่าได้สงสัยว่าทำไมหมู่นี้ ผมถึงได้เขียนอะไรทะลึ่งตึงตัง (แม้จะไม่ถึงกับใช้คำว่า "เสพเมถุน") และบางครั้งอาจนั่งทำจมูกบานเข้าบานออก

ผมอาจ "กิน" ตัวตนของใครบางคนที่ผมเกลียดชังอยู่โดยไม่รู้ตัวก็ได้

ชิมไปบ่นไปครับ

http://artandying.exteen.com/category/Movie/page/2